مرکز نشر آثار علمی

سه رساله در اعجاز قرآن کریم: در زمینۀ مطالعات قرآنی و نقد ادبی

تألیف: ابوسلیمان خطابی، ابوالحسن رمانی و عبدالقاهر جرجانی
​​​​​​​ترجمه و تحشیه: دکتر کاظم دزفولیان – مریم اکبری
چاپ اول: 1397، 262 صفحه، قیمت: 250،000 ریال

یکی از نظرات مهمی که همواره در میان علما و دانشمندان علوم قرآنی مورد توجه بوده است، بحث دربارۀ اعجاز قرآن کریم است. در نخستین قرون اسلامی، از قرن اول تا پایان قرن سوم هجری، تقریباً کتابی که به‌طور مستقل و صریح به مسئلۀ اعجاز قرآن کریم بپردازد، تألیف نشده است. بیشتر کتب این دوره دربارۀ مسائلی چون علوم قرآن، تفسیر، فقه، حدیث، ملل و نحل، سیره و غیره است. با این حال بارقه‌های علم اعجاز قرآن و زمینۀ پیشرفت و تطور آن را باید در کتب همین دوره جست‌وجو کرد.
​​​​​​​دربارۀ جنبه‌های اعجاز قرآن کریم دو وجه اساسی مطرح می‌شود. یک وجه اثبات اعجاز ادبی قرآن که شامل بلاغت، فصاحت، نظم و زیبایی آن است. وجه دیگر اعجاز قرآن، بررسی آن از جنبۀ محتوایی، معنایی، علوم و معارف آن است. بلاغت قرآن کریم و بحث دربارۀ جنبه‌های ادبی آن یکی از مهم‌ترین دلائل علما دربارۀ اعجاز این کتاب آسمانی است، به‌طوری‌که در نخستین قرون اسلامی، کتاب‌هایی تألیف شده است که هرچند به‌طور آشکار به بحث دربارۀ اعجاز قرآن نپرداخته‌اند.
​​​​​​​این کتاب ترجمۀ سه رساله به نام‌های فی بیان الاعجازالقرآن از خطابی، النکت فی اعجازالقرآن از رمانی و الرسالة الشافیة از عبدالقاهر جرجانی است که توسط دو تن از نویسندگان معاصر مصر و از اساتید دانشگاه اسکندریه به نام‌های محمد خلف‌الله و محمد زغلول سلام در یک مجموعه گردآوری شده است.
​​​​​​​هر یک از این سه نویسنده در بیان اعجاز قرآن کریم وجوه مختلفی را بیان کرده‌اند، اما بیشتر توجه و تمرکز آنها به مسئلۀ نظم و بلاغت قرآن کریم بوده است. خطابی از میان وجوهی که دربارۀ اعجاز قرآن بیان کرده است، بیشتر به بحث دربارۀ بلاغت آن پرداخته و علت اعجاز قرآن کریم را در این دانسته است که الفاظ، معانی و نظم قرآن کریم برتر از فهم و دانش آدمی است.
به دلیل اهمیت این سه رساله در اثبات اعجاز قرآن کریم و نیز با توجه به اینکه این رسائل از سه دانشمند با سه دیدگاه متفاوت (محدث، معتزلی و سنی شافعی) نگاشته شده است و هر سه به بیان جنبۀ ادبی و بلاغی اعجاز قرآن پرداخته‌اند و همچنین باتوجه‌به جایگاه رفیع قرآن مجید در میان ما مسلمانان بر آن شدیم تا با ترجمۀ این کتاب مفید قدمی هرچند کوچک در راه معرفی و شناخت عظمت و معنویت و ادبیت قرآن برداریم.